Zgodnie z polskim prawem, przewóz osób odbywa się za pomocą pojazdów drogowych, takich jak autobusy, mikrobusy, a także taksówki. Każdy z tych rodzajów przewozu ma swoje specyficzne regulacje prawne, wynikające z różnych ustaw i przepisów, co zapewnia bezpieczeństwo oraz odpowiednią jakość świadczonych usług.
Zgodnie z Ustawą z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, transport drogowy osób polega na przemieszczaniu pasażerów za pomocą pojazdów przeznaczonych do tego celu. Przepisy te regulują działalność przewozową, obejmującą zarówno przewozy regularne, takie jak komunikacja autobusowa, jak i przewozy okazjonalne oraz przewozy realizowane przez taksówki. W ustawie o transporcie drogowym wyodrębnia się różne formy przewozu osób, które różnią się charakterem usług, rodzajem pojazdów oraz zasadami funkcjonowania. Do podstawowych rodzajów przewozu drogowego osób należą: przewóz osób okazjonalny oraz przewóz taksówką.
Przewóz okazjonalny
Przewóz okazjonalny to przewóz osób wykonywany na specjalne zamówienie i nieregularnie. Tego rodzaju transport nie odbywa się w ramach stałych rozkładów jazdy ani nie funkcjonuje na stałych trasach, jak w przypadku przewozów regularnych. Przykłady przewozów okazjonalnych obejmują wynajem autobusów na wycieczki, przewozy pracownicze lub transport osób na imprezy okolicznościowe, takie jak wesela czy konferencje. W kontekście przepisów, przewóz okazjonalny jest regulowany przez Ustawę o transporcie drogowym, która nakłada na przewoźników określone obowiązki związane z organizacją takiego przewozu. Przewoźnicy muszą posiadać odpowiednie licencje oraz spełniać normy dotyczące stanu technicznego pojazdów i kwalifikacji kierowców. Ważnym elementem przewozu okazjonalnego jest fakt, że jest on wykonywany na zamówienie klienta, co oznacza, że trasa i termin przewozu są ustalane zgodnie z potrzebami zamawiającego. W komentarzu do ustawy wskazano, że przewóz okazjonalny różni się od przewozów regularnych przede wszystkim brakiem stałości w wykonywaniu usług oraz elastycznością w dostosowywaniu się do potrzeb klienta. Komentarz zwraca uwagę na znaczenie umowy, która szczegółowo określa warunki takiego przewozu.
Przepisy zawarte w ustawie o transporcie drogowym zawierają także zapisy o przewozach okazjonalnych, jest to rodzaj przewozu osób, który nie jest usługą regularną lub przewóz tak zwany wahadłowy. Przewozy regularne to między innymi publiczny przewóz osób według rozkładu jazdy i na stałej trasie. Natomiast przewóz wahadłowy to wielokrotny i zorganizowany przewóz grup w obu kierunkach z jednego stałego punktu i z powrotem w ten sam stały punkt docelowy. Okazjonalny przewóz osób to zarówno krajowy i międzynarodowy transport drogowy. Przewozy okazjonalne funkcjonują bez jakichkolwiek określonych z góry rozkładów jazdy i nie potrzeba na nie licencji.
Przewóz taksówką
Przewóz taksówką to forma transportu osób, która różni się od innych rodzajów przewozów zarówno charakterem usługi, jak i przepisami, które ją regulują. Przewóz taksówką jest usługą komercyjną, która odbywa się na zlecenie klienta, ale w odróżnieniu od przewozu okazjonalnego, odbywa się on w sposób bardziej spontaniczny i w krótkich trasach, głównie w obrębie miast i gmin. W przypadku przewozu taksówką, usługi są regulowane przez przepisy Ustawy o transporcie drogowym, ale także przez Ustawę z dnia 5 lipca 2018 r. o ułatwieniach w prowadzeniu działalności gospodarczej w transporcie drogowym, która zmieniała pewne aspekty dotyczące działalności taksówkarskiej. Taksówkarze są zobowiązani do posiadania licencji, która uprawnia ich do świadczenia usług przewozowych. Ponadto, taksówki muszą być oznakowane w sposób określony przez lokalne przepisy (np. posiadać kasę fiskalną i oznaczenia wizualne).
Przewóz taksówką różni się od innych form przewozu osób tym, że trasa i miejsce docelowe są ustalane przez pasażera w momencie zamówienia. Cechą charakterystyczną tego rodzaju transportu jest jego dostępność na żądanie oraz stosowanie taksometrów do naliczania opłat. Komentarze do ustawy podkreślają, że przewóz taksówką stanowi formę transportu w miastach, oferując pasażerom wygodę i elastyczność, co odróżnia go od przewozów regularnych i okazjonalnych. W odróżnieniu od przewozów okazjonalnych, działalność taksówkowa wymaga spełnienia dodatkowych wymogów formalnych, takich jak licencja na wykonywanie transportu drogowego taksówką, a także stosowanie odpowiednich przepisów lokalnych dotyczących taksometrów, kas fiskalnych oraz cenników. Działalność taksówkowa, mimo iż jest transportem indywidualnym, podlega szczegółowym przepisom dotyczącym prowadzenia działalności gospodarczej, które mają na celu zapewnienie uczciwości i bezpieczeństwa w świadczeniu tych usług.
